GS Nguyễn Đình Đức tham gia tọa đàm về đào tạo Tiến sỹ tại Việt Nam - Nhóm nghiên cứu Quốc tế về Vật liệu tiên tiến và Cơ học kỹ thuật

Ngày 10.11 vừa qua, tại Trụ sở Bộ giáo dục và Đào tạo đã diễn ra buổi Tọa đàm về đào tạo tiến sỹ ở Việt Nam hiện nay do Bộ Giáo dục và Đào tạo phối hợp với Báo Tuổi trẻ tổ chức. Các vị khách của buổi Tọa đàm có: GS.TSKH Bùi Văn Ga, Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo, GS.TSKH Trần Văn Nhung, Tổng thư ký Hội đồng chức danh Giáo sư Nhà nước, GS.TSKH Nguyễn Đình Đức, Trưởng Ban Đào tạo (Đại học và Sau đại học) của ĐHQGHN và PGS.TS Vũ Lan Anh, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Luật Hà Nội.

Tại buổi tọa đàm, các vị khách mời đã thẳng thắn phân tích những tồn tạ, hạn chế và chất lượng của hoạt động đào tạo tiến sỹ hiện nay. Bên cạnh những nghiên cứu sinh, Tiến sỹ có chất lượng luận án tiến sỹ tốt, cũng còn những luận án tiến sỹ chưa có chất lượng, gây ra những bức xúc trong xã hội.

Trả lời câu hỏi nóng tại buổi Tọa đàm “Có một thực tế rõ ràng là chất lượng luận án tiến sĩ ở các cơ sở đào tạo không đồng đều và có thể vàng thau lẫn lộn. Nhiều luận án ít giá trị thực tế, không có tính khoa học, như một báo cáo tổng kết… nhưng nghiên cứu sinh vẫn bảo vệ luận án thành công và được cấp bằng tiến sĩ. Liệu có phải do đào tạo tiến sĩ hiện đang chạy theo số lượng và xem nhẹ chất lượng. Quan điểm của Bộ về nhận định này?”, Thứ trưởng Bùi Văn Ga cho rằng trước hết phải ghi nhận các cơ sở đào tạo đã nỗ lực để đào tạo nhiều tiến sĩ có chất lượng trong điều kiện cơ sở vật chất, điều kiện nghiên cứu và đào tạo trong nước còn nhiều hạn chế. Tuy nhiên vẫn có cơ sở đào tạo chạy theo số lượng mà buông lỏng chất lượng”. Theo Thứ trưởng Bùi Văn Ga: “Thực tế, nghiên cứu sinh là các nhà nghiên cứu, sản sinh ra tri thức, trí tuệ mới. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu sinh không xác định rõ động cơ, mục tiêu, không xác định rõ tầm mức hoạt động nghiên cứu của bậc đào tạo tiến sĩ. Ngoài ra, mức đầu tư cho đào tạo tiến sĩ tại Việt Nam hiện cũng rất thấp, thấp hơn nhiều lần so với mức trung bình của thế giới”- thứ trưởng Ga nhấn mạnh.

Cũng chia sẻ về nguyên nhân dẫn đến những bất cập trong đào tạo tiến sĩ khiến dư luận bức xúc, GS.TSKH Nguyễn Đình Đức, Trưởng Ban Đào tạo (ĐH Quốc gia Hà Nội) nhắc lại: “Năm 1976, VN lần đầu tiên đào tạo phó tiến sĩ trong nước. 6 năm sau đào tạo tiến sĩ trong nước trong điều kiện khó khăn. Khó khăn là thế nhưng chất lượng tiến sĩ rất tốt, không có ai kêu ca”.

GS Đức nhận xét: “Trải qua một thời gian dài, việc đào tạo tiến sĩ hiện nay ở Việt Nam đang dần tiếp cận với các chuẩn mức của quốc tế. Có nhiều nghiên cứu sinh trong nước hiện nay có nhiều bài báo công bố trên tạp chí quốc tế có uy tín. Nhiều cơ sở đào tạo cũng đã nỗ lực hướng tới việc đào tạo tiến sỹ có chất lượng tốt. Nhưng phải thừa nhận vẫn có những luận án chưa có chất lượng, chưa đạt yêu cầu”.

Theo GS Đức, tuy cơ sở vật chất chưa đầu tư thỏa đáng, điều kiện nghiên cứu, đào tạo còn thiếu thốn là một nguyên nhân nhưng nhìn lại trước đây, cũng khó khăn nhưng ta đã có nhiều tiến sĩ có chất lượng tốt. Bởi vậy, bất cập hiện nay cần nhìn rộng ra ở những nguyên nhân khác. GS Đức có nêu một số nguyên nhân như: quy mô đào tạo quá nhiều, thứ hai là mất cân đối giữa các khối ngành (Hiện nay nghiên cứu sinh khối ngành khoa học tự nhiên công nghệ chỉ bằng khoảng 1/4 so với nghiên cứu sinh khối ngành khoa học xã hội nhân văn và kinh tế, luật), thứ ba là một số nơi, một số chỗ cơ sở đào tạo/giảng viên hướng dẫn luận án còn quản lý lỏng lẻo và dễ dãi trong việc giao hướng dẫn và đề tài luận án cũng như đánh giá chất lượng luận án của nghiên cứu sinh ( Hiện nay cả nước đang triển khai đào tạo 971 ngành tiến sĩ tại 158 cơ sở đào tạo, trong đó có 114 trường đại học, 42 viện nghiên cứu. Quy mô đào tạo tiến sĩ năm học 2015-2016 là 13.598 nghiên cứu sinh Nguồn: Bộ GD-ĐT) và không thể không nhắc đến việc đầu tư cho đào tạo tiến sỹ hiện nay quá thấp.

GS.TSKH Trần Văn Nhung cho rằng tới đây, khi Bộ GD-ĐT sửa đổi quy chế đào tạo tiến sĩ, trước hết cần phải đưa ra được định nghĩa đầy đu về khái niệm tiến sĩ. Trên thế giới và các nước đều có định nghĩa rất rõ ràng về tiến sĩ. Ngoài ra, cần có quy định chặt chẽ “ai là phản biện, ai nằm trong hội đồng” với những tiêu chuẩn đi kèm không thể thấp được. GS Nhung đề nghị tiêu chuẩn tiến sĩ cần đỏi hỏi những tiêu chuẩn cụ thể. Ví dụ với khoa học tự nhiên, khoa học công nghệ, phải có đóng góp mới về khoa học, yêu cầu không dưới 2 bài báo quốc tế trên các tạp chí ISI. Riêng khoa học xã hội và nhân văn không bắt buộc có các công bố quốc tế ngay, nhưng cũng cần có những tiêu chuẩn định lượng rành mạch và có lộ trình để từng bước tiếp cận các chuẩn mực của thế giới (Ngay cả ngành khối xã hội nhân văn, ở các nước tiên tiến cũng yêu cầu nghiên cứu sinh khi bảo vệ luận án cũng phải có công bố quốc tế- GS Nhung nhấn mạnh).

PGS.TS Vũ Thị Lan Anh cũng cho rằng ngoài các nguyên nhân và các yếu tố như trên, cũng cần chú trọng đến chất lượng và tiêu chuẩn của người hướng dẫn luận án, gắn đào tạo với nghiên cứu, trình độ ngoại ngữ của nghiên cứu sinh. Các cơ sở cũng cần phải chuẩn bị các điều kiện như : Cán bộ hướng dẫn, phòng thí nghiệm, học liệu.

Đồng tình với các ý kiến trên, GS Nhung chia sẻ: kinh phí đầu tư cho một nghiên cứu sinh một năm như GS Đức dẫn chứng tại ĐHQG HN ở mức 18 triệu đồng là “quá rẻ”, “không có nước nào với giá như thế mà làm được”. Với mức đầu tư quá thấp như vậy mà đòi hỏi chất lượng ngang với các nước tiên tiến như nước Mỹ thì “ngang với biến hóa thần thông”. Vì vậy, theo GS Nhung, ngoài việc chia sẻ với lo lắng của xã hội về chất lượng đào tạo tiến sĩ, chính Bộ GD-ĐT cùng các cơ sở đào tạo cũng phải có trách nhiệm giải thích rõ những bất cập hiện tại trong điều kiện đào tạo tiến sĩ, cần tăng cường đầu tư mạnh mẽ hơn cho bậc đào tạo này.

Thứ trưởng Bùi Văn Ga cũng xác nhận kinh phí đào tạo thấp là khó khăn, vướng mắc lớn trong đào tạo tiến sĩ (các đơn vị đào tạo khác, kinh phí cho đào tạo tiến sĩ là 15 triệu đồng/năm).

Kết luận buổi tọa đàm, Thứ trưởng Ga đánh giá: Ý kiến của các khách mời đã xới lên nhiều vấn đề trong đào tạo tiến sĩ. Quan điểm của Bộ GD-ĐT khi đặt ra việc sửa đổi quy chế đào tạo tiến sĩ là không chỉ thực hiện theo chủ quan của nhóm soạn thảo của Bộ mà rất cần chất xám của nhiều nhà khoa học, các chuyên gia ở nhiều lĩnh vực, các nhà quản lý….Có thể khi trưng cầu ý kiến, quan điểm, ý nguyện của các cơ sở đào tạo không đồng nhất với ý kiến các nhà khoa học, các chuyên gia. Nhưng việc xem xét cân nhắc trên nhiều kênh khác nhau là rất cần thiết để có thể xây dựng một quy chế sửa đổi, bổ sung tốt nhất có thể, giải quyết được những bất cập kéo dài trong thời gian qua.

Theo Vĩnh Hà – Ngọc Hà (Tuoitre.vn).

Các đường link khác của các báo đưa tin thảo luận về chủ đề này:

http://tuoitre.vn/tin/giao-duc/20161110/luan-an-khong-co-gia-tri-sao-van-thanh-tien-si/1216834.html

http://www.tienphong.vn/giao-duc/dao-tao-tien-si-siet-so-luong-de-nang-cao-chat-luong-1072080.tpo

http://dantri.com.vn/su-kien/chat-luong-dao-tao-tien-si-viet-nam-thap-nguyen-nhan-do-dau-20161110121910596.htm

http://dantri.com.vn/blog/tien-si-hu-danh-cong-trinh-giai-ngan-va-vang-thau-lan-lon-20161112062720473.htm

http://vietnamnet.vn/vn/giao-duc/tuyen-sinh/chua-co-nuoc-nao-dao-tao-tien-si-re-nhu-viet-nam-339001.html

http://thanhnien.vn/giao-duc/nang-cao-chat-luong-dao-tao-tien-si-625980.html

http://vnexpress.net/tin-tuc/giao-duc/dao-tao-tien-si-se-duoc-siet-chat-3497219.html

http://www.qdnd.vn/van-hoa-giao-duc/giao-duc/ban-giai-phap-nang-cao-chat-luong-dao-tao-tien-si-492329

http://cand.com.vn/giao-duc/Siet-chat-cac-dieu-kien-dau-vao-dao-tao-tien-si-416521/

http://toquoc.vn/giao-duc/that-tieu-chi-de-nang-cao-chat-luong-dao-tao-tien-si-218587.html